Özel bir idari yargı
yeridir. 1982 Anayasasına göre, Sayıştay kararlarına karşı idari yargı yoluna
başvurulamaz. Anayasa Mahkemesi, Sayıştay’ın mahkeme niteliğinde olmadığına,
idari nitelikte bir tür denetim yaptığına karar vermiştir.
Sayıştay’ın görevleri,
biri idari, diğeri de yargısal olmak üzere ikiye ayrılır. Sayıştay’ın yargısal görevleri
arasında; Genel katma bütçeli dairelerin gelir, gider ve mal işlemlerini, bu
işlemlere ilişkin sayman hesaplarını incelemek, sorumluların hesap ve
işlemlerini yargılayarak “zimmetine” ya da “beraatine” karar vermek gibi
görevler yer almaktadır
1.
Yargısal Görevleri
Sayıştay,
saymanların ve ikinci derecedeki ita amirlerinin ve tahakkuk memurlarının mali
sorumluluğunu tespit işini (hesapları yargılamayı) üç aşamada gerçekleştirir.
Ön inceleme, yargılama ve temyiz aşamalarıdır.
a.
Ön İnceleme Aşaması:
Hesaplar
üzerinde ön inceleme denetçiler tarafından yapılır. Denetçiler, hesapları
incelerken, ön incelemelerini yaparken ödemelerle ilgili kayıtların ve
belgelerin birbirlerine uygun olup olmadığını ve yapılan harcamaların ve
gelirlerin bütçe ve mali mevzuata uygunluğunu araştırırlar. Denetçiler, ön
incelemelerini yaparken, sorumluluğu gerektiren bir durum varsa saymanın yazılı
savunmasını alır ve kendi görüşleriyle birlikte rapora eklerler. Sayıştay
yargılamasında denetçilerin raporları çok önemlidir.
b.
Yargılama Aşaması:
Sayıştay’da
yargılama daireler tarafından yapılır. Birinci Başkan’ca raporu hazır olan
hesaplar, yargılanmak üzere dairelere verilir. Daireler kendilerine gelen işler
hakkında savcı ve saymandan yeniden bilgi isteyebilirler. Denetçi raporlarında
zimmet çıkarılmamış ve daire de denetçi raporuna katılıyorsa, “beraat” kararı
verilir. Buna karşılık, denetçi ya da savcı hesabı çelişkili ise, Daire dosyayı
bir üyeye gönderir. Üyenin raporu üzerine hesaplar yargılanır. Hesap ve işlemlerin
sonunda dairece beraat ya da tazmin kararı verilir. Bu kararlara karşı kanun
yollarına gidilebilir.
c.
Temyiz Aşaması:
Daire
kararları, Sayıştay’ın içinde bulunan Temyiz Kurulu’na başvurularak temyiz
edilebilir. Temyiz incelemesi dosya üzerinde olur. Temyiz Kurulu, daire
kararını ya aynen ya da değiştirerek onaylar ya da bozar. Daireler bozma
kararına uymak zorundadır.
d. İçtihatların Birleştirilmesi:
Birinci
başkanın başkanlığında daire başkan ve üyelerinin toplanmasıyla oluşan Genel
Kurul, içtihadı birleştirme kararları alır.
Genel kurul bunun dışında, genel uygunluk bildirimini görüşür,
kurullarla ilgili seçimleri yapar. Genel Kurul en yüksek karar organıdır.Üçte
iki çoğunlukla toplanır ve salt çoğunlukla karar alır.
Sayıştay’ın
kararları kesindir. Başka bir yargı merciine başvurulamaz. Ancak, vergi ve
benzeri mali yükümlülükler ve ödevler hakkında Danıştay ile Sayıştay arasında
bir uyuşmazlık çıkarsa Danıştay kararları esas alınır.
