Türkiye'de yer yönünden yerinden yönetim kuruluşları Anayasa'nın 127. maddesinde düzenlenmektedir. Anayasa'nın 127. maddesi; "Mahallî idareler; il, belediye veya köy halkının mahallî müşterek ihtiyaçlarını karşılamak üzere kuruluş esasları kanunla belirtilen ve karar organları, gene kanunda gösterilen, seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan kamu tüzelkişileridir.
Mahallî idarelerin kuruluş ve görevleri ile yetkileri, yerinden yönetim ilkesine uygun olarak kanunla düzenlenir.
(Değişik Fıkra: 4121 - 23.07.1995) Mahalli idarelerin seçimleri, 67 nci maddedeki esaslara göre beş yılda bir yapılır. Ancak, milletvekili genel veya ara seçiminden önceki veya sonraki bir yıl içinde yapılması gereken mahalli idareler organlarına veya bu organların üyelerine ilişkin genel veya ara seçimler milletvekili genel veya ara seçimleriyle birlikte yapılır. Kanun, büyük yerleşim merkezleri için özel yönetim biçimleri getirebilir.
Mahallî idarelerin seçilmiş organlarının, organlık sıfatını kazanmalarına ilişkin itirazların çözümü ve kaybetmeleri, konusundaki denetim yargı yolu ile olur. Ancak, görevleri ile ilgili bir suç sebebi ile hakkında soruşturma veya kovuşturma açılan mahallî idare organları veya bu organların üyelerini, İçişleri Bakanı, geçici bir tedbir olarak, kesin hükme kadar uzaklaştırabilir.
Merkezî idare, mahallî idareler üzerinde, mahallî hizmetlerin idarenin bütünlüğü ilkesine uygun şekilde yürütülmesi, kamu görevlerinde birliğin sağlanması, toplum yararının korunması ve mahallî ihtiyaçların gereği gibi karşılanması amacıyla, kanunda belirtilen esas ve usuller dairesinde idarî vesayet yetkisine sahiptir.
Mahallî idarelerin belirli kamu hizmetlerinin görülmesi amacı ile, kendi aralarında Bakanlar Kurulunun izni ile birlik kurmaları, görevleri, yetkileri, maliye ve kolluk işleri ve merkezî idare ile karşılıklı bağ ve ilgileri kanunla düzenlenir. Bu idarelere, görevleri ile orantılı gelir kaynakları sağlanır." hükmünü bünyesinde barındırmaktadır.
Görüldüğü üzere Anayasa'nın 127. maddesi ile mahalli idarelerin; il, belediye ve köy olduğu tespit edilmektedir.
Aynı şekilde mahalli idarelerin bir coğrafi alanda tesisi sürecinin mahalli müşterek ihtiyaçları karşılamak amacına matuf olacağı ana ilke olarak ortaya konulmuştur.
Mahalli müşterek ihtiyaçların karşılanması bağlamında mahalli idarelerin kuruluş ilkelerinin kanun ile düzenlenmesi bir diğer amir ilkedir.
Anayasa, yine 127. maddesi ile karar organlarının teşekkülünü mahalinde meskun seçmen sıfatını haiz bireylerden müteşekkil olduğunu, seçme ve seçilme esaslarının da kanun ile tespiti ilke olarak ortaya koymaktadır.
Anayasa mahalli idarelerin usulüne uygun olarak teşekkül etmesi ile de kamu tüzel kişiliğini haiz idareler olarak Türkiye İdari Teşkilatında yerini alacağını hüküm altına almaktadır.
Görüldüğü üzere Anayasa'nın 127. maddesinin 1. fıkrası mahalli idarelerin kuruluş esaslarını, mahiyetini, teşekkülünü ilkeleri ile birlikte tespit etmektedir.
