T.C.
DANIŞTAY
6. DAİRE
E. 2010/9076
K. 2011/469
T. 7.3.2011
• YAPI RUHSATININ İPTALİ İSTEMİ (
Uygulama İmar Planına Karşı Açılan Davanın Yargılama Süreci İçerisinde Yapının
İnşaat Ruhsatına Uygun Yapıldığının Belirlenmesi Halinde Yapı ya da Yapı
Kısımlarının Kazanılmış Hak Kapsamında Olduğu )
• KAZANILMIŞ HAK ( Yapı Ruhsatının
İptali İstemi - Uygulama İmar Planına Karşı Açılan Davanın Yargılama Süreci
İçerisinde Yapının İnşaat Ruhsatına Uygun Yapıldığının Belirlenmesi Halinde
Yapı ya da Yapı Kısımlarının Kazanılmış Hak Kapsamında Olduğu )
• UYGULAMA İMAR PLANINA KARŞI
AÇILAN DAVA ( Yargılama Süreci İçerisinde Yapının İnşaat Ruhsatına Uygun
Yapıldığının Belirlenmesi Halinde Yapı ya da Yapı Kısımlarının Kazanılmış Hak
Kapsamında Olduğu )
3194/m. 32
ÖZET : Uygulama
imar planına karşı açılan davanın yargılama süreci içerisinde yapının inşaat
ruhsatına uygun yapıldığının belirlenmesi halinde, yapı ya da yapı kısımlarının
kazanılmış hak kapsamında olduğunun kabulü gerekir.
İstemin Özeti : Sivas
İdare Mahkemesince verilen 09.06.2010 günlü, E:2009/887, K:2010/675 sayılı
kararının usul ve yasaya aykırı olduğu ileri sürülerek bozulması
istenilmektedir.
Savunmanın Özeti : Savunma
verilmemiştir.
Danıştay Tetkik Hakimi Mehmet Sıtkı
Çelik'in Düşüncesi : Temyiz isteminin reddi ile mahkeme kararının onanması
gerektiği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı E. Emel Çelik'in
Düşüncesi : İdare ve vergi mahkemelerince verilen kararların temyizen
incelenerek bozulabilmesi için, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49. maddesinin birinci fıkrasında
belirtilen nedenlerin bulunması gerekmektedir.
Davalı idare ve davalı idare yanında
davaya katılanın temyiz dilekçelerinde öne sürülen hususlar, söz konusu maddede
yazılı nedenlerden hiçbirisine uymadığından, istemlerin reddi ile temyiz edilen
Mahkeme kararının onanmasının uygun olacağı düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı
Dairesince Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler
incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:
KARAR : Dava,
Sivas İli, Yıldızeli İlçesi, Fatih Sultan Mehmet Mahallesi, … ada, … sayılı
parselde kayıtlı taşınmazın sahibi olan davacının parseline komşu olan … sayılı
parsel için verilmiş olan yapı ruhsatının iptali istemiyle açılmış, İdare
Mahkemesince; … sayılı parseli de kapsayan alanda Yıldızeli Belediye
Meclisi'nin 03.11.2008 günlü, 111/3 sayılı kararı ile plan değişikliği
yapıldığı, … sayılı parselin 2008 yılı imar planı ile ayrık nizam 4 kat
0.30/1.20 emsal yapılaşma olanağına sahip iken, değişiklik ile blok nizam 5
kat, E ( emsal ):3.50 haline dönüştürüldüğü, bu imar planı değişikliğinden
sonra … ada, … sayılı parsele dava konusu yapı ruhsatının verildiği, imar plan
değişikliğinin iptali istemiyle yapılan 05.05.2009 tarihli başvurunun zımmen
reddine ilişkin işlemin iptali istemiyle açılan davada, Sivas İdare
Mahkemesinin 21.05.2010 tarihli, E:2009/1200, K:2010/515 sayılı kararıyla bu
işlemin iptal edildiği, bakılmakta olan davanın ise söz konusu plan değişikliği
sonrası verilen yapı ruhsatının iptali istemiyle açıldığı, bu durumda yargı
kararı ile iptal edilen plan değişikliği esas alınarak düzenlenen yapı ruhsatının
da hukuka aykırı hale geldiği gerekçesiyle iptaline karar verilmiş, bu karar
davalı idare ile müdahil vekilleri tarafından temyiz edilmiştir.
Uyuşmazlıkta inşaat ruhsatına göre
yapının süresi içinde tamamlanıp tamamlanmadığı ve buna göre davacının kazanılmış
hakkının bulunup bulunmadığı önem kazanmaktadır.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü
Kanunu'nun 28.maddesinin 4001
sayılı Yasanın 13.maddesi ile değişik birinci fıkrasında: Danıştay, bölge idare
mahkemeleri, idare ve vergi mahkemelerinin esasa ve yürütmenin durdurulmasına
ilişkin kararlarının icaplarına göre idarenin, gecikmeksizin işlem tesis etmeye
veya eylemde bulunmaya mecburdur.Bu süre hiçbir şekilde kararın idareye
tebliğinden başlayarak otuz günü geçemez. Ancak, haciz veya ihtiyati haciz
uygulamaları ile ilgili davalarda verilen kararlar hakkında, bu kararların
kesinleşmesinden sonra idarece işlem tesis edilir hükmü yeralmıştır.
3194 sayılı İmar Kanunu'nun
Ruhsatsız veya Ruhsat ve Eklerine Aykırı Olarak Başlanan Yapılar başlıklı
32.maddesinde ise: "Bu Kanun hükümlerine göre ruhsat alınmadan
yapılabilecek yapılar hariç; ruhsat alınmadan yapıya başlandığı veya ruhsat ve
eklerine aykırı yapı yapıldığı ilgili idarece tespiti, fenni mesulce tespiti ve
ihbarı veya herhangi bir şekilde bu duruma muttali olunması üzerine, belediye
veya valiliklerce o andaki inşaat durumu tespit edilir. Yapı mühürlenerek
inşaat derhal durdurulur.
Durdurma, yapı tatil zaptının yapı
yerine asılmasıyla yapı sahibine tebliğ edilmiş sayılır. Bu tebligatın bir
nüshasıda muhtara bırakılır.
Bu tarihten itibaren en çok bir ay
içinde yapı sahibi, yapısını ruhsata uygun hale getirerek veya ruhsat alarak,
belediyeden veya valilikten mühürün kaldırılmasını ister.
Ruhsata aykırılık olan yapıda, bu
aykırılığın giderilmiş olduğu veya ruhsat alındığı ve yapının bu ruhsata
uygunluğu, inceleme sonunda anlaşılırsa, mühür, belediye veya valilikçe
kaldırılır ve inşaatın devamına izin verilir.
Aksi takdirde, ruhsat iptal edilir,
ruhsata aykırı veya ruhsatsız yapılan bina, belediye encümeni veya il idare
kurulu kararını müteakip, belediye veya valilikçe yıktırılır ve masrafı yapı
sahibinden tahsil edilir" kuralı yer almıştır.
2577 sayılı Yasa'nın 28. maddesi
uyarınca, uyuşmazlık konusu yapıların yapımına dayanak oluşturan uygulama imar
planının iptali ya da yürütmesinin durdurulması kararı üzerine, davalı idarece
bu kararın gereklerine göre gecikmeksizin uygulanması amacıyla, plana göre
yapılmakta olan yapıların mevcut durumunun tespitine yönelik olarak 3194 sayılı
Yasanın 32. maddesine göre inşai
faaliyete devam edilmesinin tedbir olarak mühürlenmek suretiyle durdurulması
gerekmektedir.
Bu şekilde, uygulama imar planına
karşı açılan davanın yargılama süreci içerisinde verilecek kararlar ile bu
kararlar üzerine, yeniden yapılacak olan imar planında inşai faaliyeti
durdurulan yapılar için öngörülen durumun, mevcut ruhsatın bu plana uygun
olduğu ve inşai faaliyetin devam edilmesini engelleyen bir yönünün bulunmadığının
tespiti halinde mühürlemenin sona erdirilerek inşai faaliyetin, mevcut
ruhsatına göre devamına izin verilmesi gerektiği, aksine bir durumun tespitinde
ise, yeni yapılan imar planına aykırı olan yapı ruhsatının iptali yoluna
gidileceği tabiidir. Ancak, yapı için yargı kararlarından önce, yapının inşaat
ruhsatına uygun yapıldığının belirlenmesi halinde, yapı ya da yapı kısımları
için inşaatın bittiği ve kazanılmış hakkın doğduğunun kabulü gerekmektedir.
Yukarıda açıklanan maddi olay ve
hukuki çerçeve içerisinde, İdare Mahkemesince dava konusu yapı ruhsatı hakkında
yeniden karar verilmesi gerekmektedir.
SONUÇ : Açıklanan
nedenlerle, Sivas İdare Mahkemesince verilen 09.06.2010 günlü, E:2009/887,
K:2010/675 sayılı kararın bozulmasına, bu kararın tebliğ tarihinden itibaren 15
gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere, dosyanın adı geçen
mahkemeye gönderilmesine, 07.03.2011 gününde oyçokluğuyla karar verildi.
KARŞI OY :
Uyuşmazlığın esasını yargı yerince
hukuka aykırılıkları saptanarak iptal edilen imar planlarının yürürlükte olduğu
süre içerisinde bu planlara uygun olarak verilmiş olan inşaat ruhsatlarının ve
bu ruhsatları dayalı olarak yapılmış olan yapıların kazanılmış hak doğurup
doğurmadığı hususu oluşturmaktadır.
İmar planları objektif nitelikte
düzenleyici işlemlerdir ve tesis edildikleri usule uygun olarak kaldırılmaları
veya değiştirilmeleri mümkündür. Planların idarece kaldırılması veya
değiştirilmesi durumunda bu planların yürürlükte oldukları süre içerisinde ve
bu planlara dayalı olarak tesis edilen bireysel işlemlerin kişiler bakımından
sübjektif nitelikte kazanılmış hak doğuracağı tabiidir. İdari işlemlerin geriye
yürümeyeceğine ilişkin idare hukuku ilkesi ile bu gibi durumlarda kazanılmış
hakların korunması ve idari istikrarın sağlanması amaçlanmıştır. Ancak bu
şekilde bir kazanılmış hakkın var olduğu hallerde idari işlemin ve dayanağı
olan düzenleyici işlemin hukuka uygun olduğu konusunda bir tartışma da mevcut
değildir.
Tartışma idari işlemin dayanağı
olan düzenleyici işlemin yargı yerince iptal edilmiş olması halinde ortaya
çıkmaktadır. Zira bu durumda işlem hukuka aykırılığı tespit edilerek iptal
edilmekle tesis edildiği tarih itibariyle hiç varolmamış gibi bütün
sonuçlarıyla ortadan kalkmaktadır.
İmar planının yargı yerince iptal
edilmesi durumunda, kazanılmış hakkın varlığını iki ayrı hukuki duruma göre
irdelemek gerekir.
Yargı yerince iptal edilen plana
dayalı olarak verilmiş olan inşaat ruhsatının idarece iptal edilmesi veya söz
konusu ruhsatla ilgili olarak açılmış bir davanın mevcut olması halinde her ne
kadar ruhsat işlemi tesis edildiği tarihde plana uygun ise de hukuka aykırılığı
saptanan plana ilişkin olarak verilen iptal kararı nedeniyle imar planı tesis
tarihi itibariyle yürürlükten kalkacağından inşaat ruhsatının da hukuki
dayanağı kalmayacağı ve iptali gerekeceği tabiidir.
Aksi görüş yargı yerince hukuka
aykırılığı tesbit edilerek iptal edilen ve tesis edildiği tarih itibariyle
yürürlükten kalkan bir düzenleyici işleme dayanılarak tesis edilmiş ve dava
konusu da edilmiş bir işleme rağmen ileriye yönelik bir kazanılmış hakkın
tanınması sonucunu doğurur ki bu durumunun kısaca tüm işlem ve eylemlerinin
hukuka uygun olduğu devlet biçimi olarak tanımlayabileceğimiz Hukuk Devleti
ilkesiyle bağdaşmayacağı aşikardır.
Nitekim, iptal edilen düzenleyici
normlara göre kazanılmış hakların korunması amacına yönelik olarak Anayasa'nın
153.maddesi ile getirilen "ipta kararları geriye yürümez" hükmüne
rağmen, yargı yerlerinde görülmekte olan davaların Anayasa Mahkemesince iptal
edilen hükümler dikkate alınarak çözümlenmesinin Hukuk Devleti ilkesine uygun
olduğu içtihatlarla benimsenmiştir.
Bu gibi durumlarda kazanılmış
hakkın varlığı söz konusu olmamakla birlikte, açık hata, ilgilinin hilesi veya
kusuru ile tesis edilmemiş olması kaydıyla hukuka aykırı olan bu işlemlerin
yürürlüklerini sürdürdükleri zaman içerisinde ilgili kişiler bakımından geçmişe
dönük olarak sağladıkları sübjektif hakların parasal olarak karşılığının
idarece tazmini, bir başka deyişle, kişilerin bu işlemler sebebiyle uğradıkları
zararlarının hizmet kusurunun varlığından bahisle açacakları tam yargı davasına
konu etmeleri mümkündür.
Yargı yerince iptal edilmiş olan
imar planlarına dayalı olarak verilmiş yapı ruhsatının idarece iptal edilmemesi
ve dava konusu da edilmemesi halinde ise, ruhsat hukuken varlığını
sürdüreceğinden bu ruhsatlara göre yapılmış inşaatlarda kazanılmış hakkın
varlığı söz konusu olacaktır. Ancak bu durumda dahi hukuka aykırı olan bu
işleme dayalı kazanılmış hakkın koşulsuz olmadığı, kamu düzenini bozucu, kamu
hizmetinin gereklerini ve kamu yararını engelleyici nitelikteki kazanılmış
hakkın geleceğe yönelik olarak aynen korunamayacağı, idarenin kaldırma veya
değiştirme işlemi ile kazanılmış hakkı ortadan kaldırabileceği ancak
maduriyetin tazminata davasına konu olacağı bu durumun Hukuk Devletinin gereği
olduğu doktirinde kabul edilmektedir.
Aksi takdirde 3194 sayılı İmar
Kanunu'nun 3.maddesinde
"Herhangibir saha, her ölçekteki plan esaslarına, bulunduğu bölgenin
şartlarına ve yönetmelik hükümlerine aykırı maksatla kullanılamaz."
şeklinde ifade edilen "genel esas"a rağmen yargı yerince iptal edilen
planla yapılanma koşulları veya fonksiyonu değiştirilmiş olan bir sahada
fonksiyona aykırı olan bir yapılaşmanın oluşması ve geleceğe yönelik olarak
korunmasına hukuken olanak yaratılmış olur ki bu durumun idari işlemlerin
tümünün ortak maksadı olan kamu yararının ve kamu düzeninin temini bakımından
mümkün olamayacağı tabiidir.
Somut olayda yapı ruhsatının iptali
istemiyle bu davanın açıldığı anlaşılmakta olup; yapı ruhsatına dayanak alınan
imar planının hukuka aykırılığı saptanarak yargı yerince iptal edilmiş olması
karşısında inşaat ruhsatının da dayanağının kalmadığı, hukuka aykırı olan
ruhsata göre inşa edilen yapının ilgiliye ileriye yönelik olarak koşulsuz bir
kazanılmış hak tanımasının üstün kamu yararı bakımından olanaklı olmadığı dava
konusu yapı ruhsatının da iptali gerekeceğinden mahkeme kararının onanması
gerektiği oyu ile bozma kararına katılmıyorum.
Kaynak: Kazancı Bilgi Bankası
| < Önceki | Sonraki > |
|---|
