KAYDUL

Yargıtay

1.Hukuk Dairesi

E.2012/2724 K.2012/3623

T.29.03.2012

Taraflar arasında görülen davada;

Davacılar miras bırakan kardeşleri H.İ'nin davalının baskı ve zorlaması ile irade serbestisi ortadan kaldırılmak suretiyle;

Kat irtifakı kurulu 1 ve 6 nolu taşınmazlarını 03.04.1998 tarihinde ka­yıtsız şartsız, aynı yer 5, 8, 12 ve 13 nolu bağımsız bölümleri ise 05.05.1998 tarihinde kendisinden önce ölümü halinde rücu etmek kaydıyla davalıya ba­ğışlandığını;

Öte yandan temliklerin mirastan mal kaçırma amaçlı ve muvazaalı oldu­ğunu ileri sürerek; tapuların iptali ile miras payları oranında tescile olmazsa tenkise karar verilmesini istemişlerdir.

Davalı, miras bırakan adına kayıtlı dava dışı taşınmazların da bulunduğu­nu, davacıların saklı paylarının korunduğunu belirterek, davanın reddini savun­muştur.

Mahkemece, temliklerin bağış olup, davacıların saklı paylarının ihlal edil­mediği gerekçesi ile davanın reddine karar verilmiştir.

Karar, davacılar vekili tarafından süresinde duruşma istekli temyiz edil­miş olmakla, Tetkik Hakimi raporu okundu, düşüncesi alındı. Dosya incelen­di, duruşma isteği dava değeri yönünden ve masraf yokluğundan reddedilip, gereği görüşülüp, düşünüldü:

Dava, muris muvazaası hukuksal nedenine dayalı tapu iptali ve tescil ol­madığı takdirde tenkis isteğine ilişkin olup, mahkemece somut olayda tenkis isteği değerlendirilerek saklı payın aşılmadığı gerekçesi ile, isteğin reddine ka­rar verilmiştir.

Gerçekten de çekişmeye konu edilen taşınmazların bağış ve rücu koşullu bağış olarak temlik edildiği gözetildiğinde somut olayda 01.04.1974 tarih V2 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararının uygulama yerinin bulunmadığı mahkeme­ce değerlendirilmek suretiyle tenkis yönünden irdeleme yapılarak sonuca gi­dilmiş olmasında bir isabetsizlik bulunmamaktadır.

O halde, davacıların muris muvazaası hukuksal nedenine dayalı iddiala­rının değerlendirilmediğine ilişkin temyiz itirazları yerinde değildir. Reddine.

Ancak, davada belirtilen isteklerin yanında temlik tarihinde murisin baskı altına alınmak suretiyle temliklerin gerçekleştirildiği de ileri sürüldüğüne göre ikrah hukuksal nedenine de dayanıldığı açıktır.

Bilindiği üzere; bir kimse, karşı tarafın veya üçüncü bir kişinin kendisi veya yakınlarının maddi veya manevi varlığına yönelik hukuka aykırı ve esaslı korkutması sonucu yaptığı sözleşme ile bağlı sayılamaz.

Borçlar Kanunu'nun 30. maddelerinde belirtildiği üzere ikrahtan söz edi­lebilmesi için tehdidin sözleşmeyi yapan kimsenin veya yakınlarının kişilik haklarına veya mal varlıklarına yönelik olması, ikraha maruz kalanın subjektif durumuna göre ağır ve derhal meydana gelebilecek nitelik taşıması, haksız (hukuka aykırı) sayılması, illiyet bağının bulunması, yani sözleşmenin tehdi­din yarattığı korku sonucu yapılması zorunludur.

Bu koşulların varlığı halinde iradesi sakatlanan taraf, isterse iptal hakkını kullanmak suretiyle hukuki ilişkiyi geçmişe etkili (makable şamil) olarak or­tadan kaldırılabilir.

Hemen belirtmek gerekir ki, iptal hakkının kullanılması hiçbir şekle bağlı değildir. Korkunun kalktığı tarihten itibaren bir yıllık hak düşürücü süre içe­risinde sözleşme karşı tarafa yöneltilecek tek taraflı sarih ve zımni bir irade açıklaması ile fes edilebileceği gibi defi veya dava yoluyla da kullanılabilir. Sözleşme iptal edilmekle yapıldığı andan itibaren ortadan kalkacağı için yerine getirilen edim ayni bir istihkak davası (tapulu taşınmazlarda iptal ve tescil da­vası), bunun mümkün olmadığı hallerde sebepsiz zenginleşme davası ile geri istenebilir.

Ne var ki, mahkemece ikrah iddiası yönünden bir araştırma ve inceleme yapılmış değildir.

Öte yandan, tenkis isteği ile ilgili yapılan araştırma ve incelemenin de hü­küm kurmaya elverişli olduğu söylenemez.

Hemen belirtilmelidir ki; Tenkis (indirim) davası, miras bırakanın sak­lı payları zedeleyen ölüme bağlı veya sağlar arası kazandırmaların (teberru) yasal sınıra çekilmesini amaçlayan, öncesine etkili, yenilik doğurucu (inşai) davalardandır.

Tenkis davasının dinlenebilmesi için öncelikli koşul; miras bırakanın ölü­me bağlı veya sağlar arası bir kazandırma işlemi ile saklı pay sahiplerinin haklarını zedelemiş olmasıdır. Saklı payların zedelendiğinden söz edilmesi ise kazandırma konusu tereke ile kazandırma (temlik) dışı terekenin tümü ile bilinmesiyle mümkündür.

Tereke miras bırakanın ölüm tarihinde bırakmış olduğu mameleki kıymet­ler ile, iadeye ve tenkise tabi olarak yaptığı kazandırmalardır. Bunlar terekenin aktifini oluşturur. Miras bırakanın borçları, bakmakla yükümlü olduğu kişi­lerin bir aylık nafakası, terekenin defterinin tutulması, mühürlenmesi, cenaze masrafları gibi giderler de pasifidir. Aktiften belirtilen borçların indirilmesi net terekeyi oluşturur.

Tereke bu şekilde tesbit edildikten sonra mirasın açıldığı tarihteki fiyatla­ra göre değerlendirilmesi yapılarak parasal olarak miktarının tesbiti gerekir.

(MK.565) Miras bırakanın Medeni Kanunun 564. maddesinde belirlenen saklı paya tecavüz edip etmediği bulunan bu rakam üzerinden hesaplanır. Ta­sarruf oranı aşılmış ise tasarrufun niteliğine göre icap ederse kazandırma işle­minde, saklı payları zedeleme kastının bulunup bulunmadığı objektif (nesnel) ve subjektif (öznel) unsurlar dikkate alınarak belirlenmelidir. Zira tasarruf oranını aşan her kazandırmada saklı payları zedelenen kastının varlığından söz edilemez.

Mutlak olarak tenkise tabi tasarruflara (ölüme bağlı tasarruflar veya Mede­ni Kanunun 565. maddesinin 1, 2 ve 3. bentlerinde gösterilenler) veya saklı pa­yın ihlal kastının varlığı kesin olarak anlaşılan diğerlerinde özellikle muayyen mal hakkında tenkis uygulanırken Medeni Kanun'un 570. maddesindeki sıra­lamaya dikkat etmek davalı mahfuz hisseli mirasçılardan ise aynı Kanun'un 561. maddesinde yer alan mahfuz hisseden fazla olarak alınanla sorumluluk ilkesini gözetmek, dava konusu olup olmadığına bakılmayarak önce ölüme bağlı tasarruflarla davacının saklı payını tamamlamak, sonra sağlar arası tasarrufların tenkisi gerekeceği sonucu çıkarsa davacının onlardaki hakkını dava etmemesinin davalıyı etkilemeyeceği ve birden çok kişiye yapılan teberru tenkise tabi olursa 563.maddede yer alan, alınanla mütenasip sorumluluk ku­ralı gözetilmelidir.

Davalıya yapılan tasarrufun tenkisine sıra geldiği takdirde tasarrufun tümünün değeri ile davalıya yapılan fazla teberru arasında kurulan oranda (SABİT TENKİS ORANI) tasarrufa konu malın paylaşılmasının mümkün olup olamayacağı (MK.564) araştırılmalıdır.Bu araştırma sonunda tasarrufa konu mal sabit tenkis oranında bölünebilirse bu kısımların bağımsız bölüm halinde taraflar adına tesciline karar verilmelidir.

Tasarrufa konu malın sabit tenkis oranında bölünmezliği ortaya çıktığı takdirde sözü geçen 564. maddedeki tercih hakkı gündeme gelecektir. Böyle bir durum ortaya çıkmadan davalının tercih hakkı doğmadan davalının terci­hinin kullanması söz konusu olamaz. Daha önce bir tercihten söz edilmişse sonuç doğurmaz. O zaman davalıdan tercihi sorulmak ve 11.11.1994 günlü 4/4 sayılı içtihadı birleştirme kararı uyarınca sür'atle dava konusu olup sabit tenkis oranına göre bölünemeyen malın, tercih hakkının kullanıldığı gündeki fiatlara göre değeri belirlenmeli ve bu değerin sabit tenkis oranıyla çarpımın­dan bulunacak NAKTİN öedetilmesine karar verilmelidir.

Hal böyle olunca; öncelikle ikraha dayalı taraf delillerinin toplanması ve değerlendirilmesi, iddianın sabit olmadığının anlaşılması halinde iki ayrı in­şaat bilirkişisinden alınan raporlar arasındaki çelişki giderilerek yukarıda değinilen tenkis ilkeleri gözetilmek suretiyle hükme elverişli olacak şekilde inceleme yapılması ve hasıl olacak sonuca göre bir karar verilmesi gerekirken noksan soruşturmayla yetinilerek yazılı olduğu üzere karar verilmesi doğru değildir.

SONUÇ

Davalılar vekilinin temyiz itirazları belirtilen nedenlerle yerindedir. Kabu­lüyle, hükmün BOZULMASINA, 29.03.2012 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

 

Tags: ikrah | muris muvazası | tapu iptali ve tescil davasi | tenkis şartları

< Önceki		Sonraki >